8 MAYIS DÜNYA TALASEMİ GÜNÜ
Talasemi ya da diğer adıyla Akdeniz Anemisi; dünyada ve ülkemizde özellikle Akdeniz bölgesinde sık görülen ailesel geçişi olan kalıtsal kan hastalığıdır. Dünyada her yıl en az 365 bin talasemi hastası doğmakta ve tedavi görmektedir. Türkiye'de yaklaşık 1 milyon 300 bin talasemi taşıyıcısı ve 4 bin 500 kadar Talasemi hastası bulunmaktadır.
30.12.1993 tarihinde 3960 sayılı kalıtsal kan hastalıkları ile mücadele kanunu yayınlanmasından bu yana, Müdürlüğümüzce Talasemi hastalığının önlenmesi konusunda çalışmalar yürütülmektedir. 2002 yılında Hemoglobinopati önleme programının başlatılması, 2014 yılında Hemoglobinopati (talasemi,ortak hücre anemisi) kontrol strateji ve Eylem Planı hazırlanması ve uygulamaya konulması 2014 yılında 14 yaş talasemi taramasında pilot il uygulamasının başlaması,2018 Kasım ayı itibariyle evllik öncesi hemoglobinopati tarama programı kapsamında talasemi taramalarının aile hekimlikleri tarafından yürütülmeye başlanması ile çalışmalar ivme kazanarak devam etmektedir.
Talasemi hastalığı, anne ve babadan çocuğa genlerle geçen kalıtsal ve ciddi bir hastalıktır. Evlenecek çiftlerden her ikisinde de taşıyıcılık varsa her gebelik döneminde dünyaya gelecek çocukların %25 olasılıkla hasta, %25 olasılıkla sağlam, %50 olasılıkla taşıyıcı olma durumu söz konusudur. Hastalık erken çocukluk döneminde bebeklerin 6-7. aylarından itibaren başlar. Hasta birey kendi ihtiyacı olan yeterli hemoglobini vücudunda üretemez. Vücut sürekli bozuk alyuvarlar ürettiğinden, kemik yapısında şekil bozukluğu oluşur. Hastalar yaşamları boyunca ortalama ayda bir düzenli kan transfüzyonlarına ihtiyaç duyarlar. Anemiyi azaltmak amacıyla yapılan kan nakli çocuğun yaşama süresini uzatırken, vücutta demir birikmesi sonucunda çeşitli iç organlarda (pankreas, kalp, beyin gibi) hasarlar ortaya çıkar, hastalar çoğunlukla enfeksiyon ve organ hasarına bağlı olarak hayatını kaybeder.
Sonuç olarak hastalığın tedavi sürecinin zor ve pahalı olması bir yana, hasta bireylerde, ailelerinde ve toplumda neden olduğu psikososyal sonuçlar daha tahrip edicidir. Bu nedenle bu kalıtsal hastalıkların kontrolünde hastalık hakkında toplumun bilgilendirilmesi, toplum taramaları ile aile sağlığı merkezlerinde ücretsiz olarak yapılan taramalarla taşıyıcıların saptanması, onlara genetik danışmanlık verilmesi ve gebelik öncesi tanı metotlarının kullanılması, yeni hastalıklı bebek doğumlarının önlenmesinde son derece etkili ve önemlidir.
1993 yılından bu yana 8 Mayıs “Dünya Talasemi Günü” olarak kutlanmaktadır. Önemli bir halk sağlığı sorunu olan Talasemi hastalığının gündemde tutulması ve toplumun bilinçlendirilmesi sağlıklı nesillerin devamı için çok değerlidir.
Sağlıklı günler dilerim.
Dr. Mustafa HAMBOLAT
İl Sağlık Müdürü